Uporczywe wzdęcia, uczucie pełności w nadbrzuszu po wszystkim co zjemy. Znasz to?  Przyczyn może być wiele, ale jedną z nich może być przerost flory bakteryjnej w jelicie cienkim. Jest to bardzo nieprzyjemna dolegliwość i leczenie nie jest takie proste, ale niemożliwe.

 

PATOGENEZA

SIBO, czyli zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (Small Intestinal Bacterial Overgrowth), które normlanie bytują w jelicie grubym. Należy podkreślić, że nie są to niebezpieczne dla nas mikroby, które zjedliśmy, ale są to mikroorganizmy niezbędne dla naszego życia i które znalazły się w niewłaściwym miejscu. Największa flora bakteryjna jest w jelicie grubym, im wyżej tym mniej sprzyjające środowisko (niskie ph żołądka, enzymy trzustkowe, śluz pokrywający nabłonek jelita zawierający Immunoglobulinę A) dla rozwoju mikroorganizmów. W jelicie cienkim mogą przetrwać tylko nieliczne bakterie, które jednocześnie pełnią ważną funkcje np. Lacidobacillus, które pobudzają wydzielania Immunoglobuliny A, która jest swoistym mechanizmem obronnym błon śluzowych przewodu pokarmowego przed bakteriami i tym samym zapobiega nadmiernej kolonizacji innych gatunków bakterii w jelicie cienkim. Istotną rolę odgrywają, także czynniki mechaniczne: szczelna bariera jelitowa, wysoka jakość mikrokosmków jelitowych, zastawka krętniczo-kątnicza i wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC- migrating myoelectric complex), które zapobiegają cofaniu się resztek pokarmowych bakterii z jelita grubego do jelita cienkiego. Jeżeli, któryś z tych mechanizmów nie zadziała, wówczas może dojść do nadmiernego rozrostu bakterii w miejscu, w którym nie powinno ich być w takich ilościach. Dlaczego tak się dzieje? Z różnych powodów na przykład:

• Wady anatomiczne
• Podeszły wiek
• Długotrwałe leczenie, np. inhibitory pompy protonowej (zmniejszają kwasowość żołądka)
• Niedożywienie
• Choroby autoimmunologiczne, np. nieswoiste choroby zapalne jelit, choroba Hashimoto
• Neuropatia cukrzycowa (zaburzenia motoryki jelit)

Najczęściej do rozwoju SIBO dochodzi w momencie uszkodzenia MMC ( wędrującego kompleksu mioelektrycznego) i z powodu niedokwaśności żołądka. Jeżeli praca MMC zostanie zaburzona, pozostałe niestrawione cząstki pokarmu w jelicie cienkim, będą doskonałą pożywką dla bakterii, które zaczną tam migrować.  Głównymi przyczynami uszkodzenia MMC są przebyte zatrucia pokarmowe (jelitówki), a także zaburzona praca tarczycy, najczęściej z powodu procesu autoimmunologicznego (tarczyca istotnie wpływa na pracę przewodu pokarmowego). Rolę odgrywa również każdy rodzaj stresu, zarówno emocjonalny, z powodu nadmiaru ćwiczeń i powstający na skutek jedzenia przetworzonej żywności.  Kolejny przyczyną rozwoju SIBIO jest niedokwaśność żołądka, która występuje częściej niż nadmiar kwasu solnego. Gdy żołądek produkuje wystarczającą ilość kwasu solnego, treść pokarmowa która trafia do dalszej część przewodu pokarmowego-dwunastnicy,  jest wystarczająca kwaśna i nie stwarza sprzyjających warunków do rozwoju bakterii, a tym samym SIBO.

Innym ważnym punktem w rozwoju SIBO jest nieszczelne jelito, które współistniejąc z zaburzonym MMC i złą jakością kosmków jelitowych powoduje, że część niestrawionych składników odżywczych, która nie przestoje się przez jelito, zostaje w nim niewchłonięta i jest pożywką dla bakterii.

OBJAWY SIBO i ICH PRZYCZYNY

Zazwyczaj są to typowe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak:

• Bóle brzucha, kłucie w nadbrzuszu
• Wymioty, nudność, odbijanie
• Wzdęcia, gazy, wzdęcia bez gazów
• Chroniczne zaparcia i biegunki (wodniste i tłuszczowe)
• Stan zapalny śluzówki żołądka (widoczna w gastroskopii)
• Refluks, zgaga

Ponadto mogą towarzyszyć następujące objawy:

• Spadek wagi,
• Anemia,
• Alergie i nietolerancje pokarmowe
• Niepokój, stany depresyjne i lękowe, zespół przewlekłego zmęczenia
• Ataksja, rumień guzowaty
• Bóle stawów
• Problemy skórne
• Zespół niespokojnych nóg

 

Duża cześć tych objawów, pasuje do Zespołu jelita drażliwego, ponieważ SIBO jest przyczyną nawet 84% przypadków zespołu jelita drażliwego. Dlatego też, jeżeli cierpisz na IBS (Zespół jelita drażliwego), należy szukać jego przyczyny i pogłębić diagnostykę w kierunku SIBO.

 

Mikrobiota, które namnożył się  w jelicie cienkim, żywi się niestrawionymi resztkami jedzenia i produkuje znaczne ilości gazów, które nie byłyby groźne w jelicie grubym. W jelicie cienkim jest zdecydowanie większa ilość niestrawionych resztek pokarmowych, w szczególności gdy mamy zaburzony wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC), dlatego też może powstać zdecydowanie więcej gazów. Jednocześnie enzymy produkowane przez bakterie i ich metabolity uszkadzają mikrokosmki jelitowe, prowadzi to do upośledzenia produkcji enzymów trawiennych rozkładających dwucukry np. laktozę czy sacharozę. Często chorzy uskarżają się na wzdęcia, mdłości i biegunki po spożyciu pokarmów obfitujących laktozę czy sacharozę. Podobna dolegliwości mogą pojawić się po spożyciu fruktozy, frukto- i galaktooligosacharydów czy polioli (np. sorbitol).

 

Gatunki bakterii, które najczęściej kolonizują jelito cienkie w SIBO to Bacteroides, Lacidobacillus, Clostriudium, Streptococcus, E.coli, Staphylococcus, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus spp i Proteus mirabilis. Bakterie te odpowiedzialne są za wytwarzanie wodoru ( powoduje biegunki), który stwarza pozytywne środowisko dla rozwoju archeonów, wydzielających metan (powoduje zaparcia). Jeśli dominują bakterie (produkują wodór)-pojawiają się biegunki, natomiast jeśli dominują archeony (produkują metan)-pojawiają się zaparcia. Gdy mamy  naprzemiennie biegunki i zaparcia, wskazuje to na namnożenie się obu typów organizmów lub rozwinęła się grzybica.

 

 

 

DIAGNOSTYKA PODSTAWOWA I DODATKOWA

 

SIBO jest chorobą trudną do zdiagnozowania. Po pierwsze wielu lekarzy w Polsce ja bagatelizuje, nie wie jak leczyć lub źle leczy. Ponadto jest bardzo mało miejsc w Polsce, w których można wykonać wodorowo-metanowy test oddechowy, częściej dostępny jest sam wodorowy test oddechowy. Na ten moment są to jedyne dostępne narzędzia do zdiagnozowania SIBO. Ważne jest, żeby wykonać test wodorowo-metanowy, który ocenia ilość wodoru i metanu w powietrzu wydychanym, co za tym idzie pozwala na ocenę czy SIBO powoduje nadmiar bakterii (wodór) lub archeonów (metan).  Często przychodnie oferują wykonanie wodorowego testu oddechowego w kierunku nietolerancji laktozy czy fruktozy, ale nie jest to ten sam test! Badając nietolerancję laktozy, pije się roztwór laktozy, podczas badania nietolerancji fruktozy pije się roztwór fruktozy. Ponadto różnica dotyczy także czasu trwania samego badania i częstotliwości dmuchania w urządzenie gastrolyser.

 

Jak wygląda wodorowy test oddechowy (WTO)?

 

Pacjent otrzymuje do wypicie roztwór glukozy lub laktulozy. Następnie dmucha się w gastrolyser, podobnie jak w alkomat przez 2-3 godziny ( w zależności od roztworu glukozy czy laktulozy) z częstotliwością co 15-20 min. Czym różni się test wykonany z glukozą od tego z laktulozą? Wykonując test z glukozą jesteśmy w stanie wychwycić przerost mikrobiomu w początkowej części jelita cienkiego, ponieważ wchłaniamy glukozę w początkowym odcinku jelita cienkiego. W przypadku testu z roztworem laktulozy, możemy ocenić mikroflorę jelitową w końcowym odcinku jelita cienkiego. Człowiek nie produkuje enzymów zdolnych do rozkładu laktulozy, dlatego jest wchłaniania jedynie w niewielkim stopniu i trafia w niezmienione formie do jelita grubego, gdzie jest rozkładana przez bytujące tam bakterie.

 

Pierwszy pomiar wykonuje się przed wypiciem roztworu. Następne pomiary wykonuje się z częstotliwością co 15-10 min przez 2-3 godz. Wyniki testu są pozytywne, gdy następuje wzrost o 12 ppm ( test z glukozą) lub 20 ppm (test z laktulozą) w stosunku do wartości wyjściowej  między 90-120 min. W przypadku WTO z laktulozą zazwyczaj występują dwa wzrosty, drugi naturalny z jelita grubego.

 

Zaleca się wykonać oba testy z laktulozą i glukozą. Ponieważ różne gatunki bakterii metabolizują różne cukry. Jeśli WTO z laktulozą wyszedł ujemny, a objawy wskazują na SIBO- warto zrobić test z glukozą.

 

W przypadku wodorowo-metanowego testu oddechowego, podany substrat nie ma znaczenia (glukoza lub laktuloza). Wyniki testu są pozytywne, gdy obserwuje się wzrost o 3ppm w dowolnej minucie testu i dodatkowo towarzyszą zaparcia.  Nie musi być tendencja wzrostowa na teście, albo mamy nadmiar archeonów albo nie. Istnieje zależność, im więcej metanu, tym większe zaparcia i wolniejszy tranzyt jelitowy.

 

Warto wykonać dodatkowe badania,  w celu uzyskania szerszej diagnozy, rozpoznaniu lub  wykluczeniu innych przyczyn dolegliwości:

• badania podstawowe (badania krwi, z oceną trzustki, wątroby, tarczycy i witaminy B12)
• badania obrazowe
• badania kału
• badania w kierunku pasożytów i boleriozy
• badania w kierunku celiaklii, IBD (nieswoistych chorób zapalnych jelit) i zapalenia żołądka
• choroby autoimmunologiczne (RZS, Hashimoto, toczeń)